Đen đang đứng trước nhiều hoài nghi, chất vấn xung quanh hình tượng “tử tế” và chất nhạc “tử tế” của mình.
Tối ngày 29/7, Đen, không báo trước, trở lại đường đua Vpop với MV Lãng Đãng, đánh dấu nửa năm vắng bóng kể từ ca khúc Vị Nhà. Đáng chú ý, Đen chỉ tung teaser trước 2 tiếng và ra mắt MV mới ngay thời điểm 20h cùng ngày.
Lãng Đãng vẫn mang đậm màu sắc đặc trưng của Đen - từ giai điệu, lời rap đến thông điệp truyền tải. Mộc mạc, gần gũi và nhiều tầng nghĩa, ca khúc giống như một lát cắt đời sống qua lăng kính đầy chiêm nghiệm của nam rapper. Ca khúc vẫn giữ nguyên tinh thần rap tự sự và lối chơi chữ đặc trưng, nói lên một Đen đã có những thay đổi trong nhận thức - vị trí bản thân trong xã hội ra sao, không còn cố chứng tỏ bản thân, và giờ tận hưởng những niềm vui giản đơn. Điều Lãng Đãng thiếu là 1 điểm nhấn, hay 1 đoạn hook bắt tay để ca khúc không bị trôi tuột khỏi tâm trí người nghe.
Có lẽ chính vì lựa chọn quá an toàn cho sản phẩm trở lại lần này, sự quan tâm của khán giả dành cho Đen cũng chỉ ở lưng chừng “lãng đãng”, không hút nhiều thảo luận trên MXH, khác biệt so với những bản hit quá khứ như 2 Triệu Năm, 1 Triệu Like, Trốn Tìm, Mang Tiền Về Cho Mẹ… Sau 9 ngày ra mắt, MV mới chỉ thu về vỏn vẹn 1,8 triệu view - một con số khiêm tốn so với người có sức ảnh hưởng lớn tại showbiz Việt như Đen.
Nhớ lại vài năm trước, Bài Này Chill Phết gây sốt cả làng nhạc Việt, hút đến hơn 1 triệu view trong 24 giờ. Đó cũng là MV đầu tiên của Đen đạt ngưỡng 100 triệu view, và sớm thôi, sẽ cán mốc 200 triệu view. Hay MV đạt Top 1 Trending gần nhất của nam rapper - Vị Nhà - đạt 2,5 triệu view sau hơn 1 ngày lên sóng. Nấu Ăn Cho Em - Top 1 Trending thứ 16 của Đen - “bỏ túi” hơn 5 triệu view sau hơn 5 ngày ra mắt. Có thể thấy, Lãng Đãng là bước thụt lùi đáng kể không chỉ ở cuộc chiến chạy view mà còn là Top Trending. Dù YouTube không còn hiển thị BXH này nữa nhưng với thứ hạng lẹt đẹt của Lãng Đãng thì khó lòng nào có thể giúp Đen chạm đỉnh 1 lần nữa.
Tuy nhiên, sức hút của Đen được cho là đã bắt đầu lao dốc kể từ những dự án âm nhạc lấy cây xanh, thiên nhiên, lối sống sạch hay quá nhân văn, có thể kể đến Vị Nhà, Nấu Ăn Cho Em, Ai Muốn Nghe Không, Luôn Yêu Đời….
Một dòng trạng thái gây bão
Có thể thấy rõ, Lãng Đãng không sai về kỹ thuật - vẫn là một sản phẩm chỉn chu về mặt hình ảnh, flow của Đen vẫn mượt, lời rap vẫn mang chất thơ trầm mặc. Nhưng chính điều đó lại vô tình phơi bày giới hạn hiện tại của Đen: quá an toàn, quá quen thuộc, và không còn mang đến cảm giác mới mẻ. Trong thời điểm khán giả Việt ngày càng ưu ái những sản phẩm sáng tạo, chất liệu đa dạng, Lãng Đãng lại như một bản nháp hoàn thiện bởi Đen của 3 - 4 năm trước.
Tình cảnh này phản ứng một thực tế rằng, Đen đang phải đối diện với bài toán giữ nhiệt trong thị trường Vpop ngày càng cạnh tranh. Ở thời kỳ đỉnh cao, âm nhạc của Đen từng là làn gió lạ thổi đến làng nhạc Việt. Nam rapper mang đến cái chất chậm rãi, chiêm nghiệm và cá nhân hoá cao - điều không hề phổ biến khi xu hướng nghe nhạc vốn chuộng giai điệu dễ nghe, dễ nhớ, thậm chí là nhí nhố. Tuy nhiên, sau nhiều năm giữ nguyên màu sắc, cái “lạ” đó đã trở nên quen thuộc, thậm chí là lặp lại và thiếu đột phá.
Trên nền tảng threads một bài đăng vỏn vẹn vài từ: “Lý do nhạc của Đen giảm độ phủ sóng” đã hút lượng tranh luận lớn, với hơn 700 bình luận. Người ý này, kẻ ý kia nhưng chung quy lại, phần đông netizen đều đưa ra những nguyên nhân tại sao Đen đã không còn là Đen của ngày trước. Một bộ phận khán giả cho rằng kể từ sau Lối Nhỏ, Đen Vâu dường như đã chuyển hướng sang dòng nhạc mang tính đại chúng hơn, đánh mất phần nào sự gai góc và nổi loạn từng là dấu ấn cá nhân.
Có ý kiến khẳng định đỉnh cao sự nghiệp của Đen là 2 Triệu Năm, khi nhạc lẫn lời ca đều mang đến cảm giác thân thuộc, người nghe dễ dàng nhìn thấy bản thân ở đâu đó trong câp rap của Đen. Những người hâm mộ lâu năm vẫn dành sự yêu mến cho anh, nhưng phần lớn thừa nhận chỉ còn tìm lại cảm xúc trong những bản hit cũ. Trong khi đó, nhiều khán giả trẻ lại không còn cảm thấy kết nối với âm nhạc của anh như trước đây.
Không ít ý kiến cho rằng Đen đang bước vào một giai đoạn trưởng thành hơn, với cuộc sống ổn định, gia đình và sự nghiệp vững vàng, nên âm nhạc cũng phản ánh sự chuyển mình đó. Tuy nhiên, sự thay đổi này lại gây tranh cãi. Có người cho rằng anh đang trở nên giáo điều, sa vào những thông điệp đạo lý khô khan. Một số khác nhận xét Đen đang cố gắng trở nên sắc sảo hơn để duy trì hình tượng chỉn chu, dẫn đến cảm giác âm nhạc thiếu đi sự thô mộc, giản dị. Thậm chí, có người không ngần ngại chia sẻ: "Nghe cứ như bị thuyết giảng, nghe lâu cũng mỏi tai".
Một bộ phận khán giả từng đồng cảm với lời rap của Đen giờ đây cảm thấy không còn được “chạm” như trước. Chúng vẫn đậm chất đời, sâu sắc, nhưng cũng vì vậy mà ngày càng kén người nghe hơn - người cũ thì cảm thấy một màu còn khán giả trẻ thì khó ngấm. Đen từng có lợi thế là người kể chuyện đời bằng ngôn ngữ thơ - nhưng giờ, thị trường đã thay đổi, và thị hiếu khán giả trẻ cũng vậy.
Đen đã chạm đến giới hạn: Một màu, cũ kỹ và triết lý
Tệp khán giả chính của Đen - những người trưởng thành - giờ đây không còn dành nhiều thời gian để “cày view” như trước, vốn đang chiếm ưu thế trên các nền tảng như TikTok, YouTube. Họ đã bận rộn hơn, họ trưởng thành theo một cách khác. Trong khi đó, thị trường âm nhạc hiện tại được dẫn dắt bởi thế hệ Z - những người thích nhạc bắt tai, giai điệu dễ viral, dễ lan tỏa và dễ tiêu thụ. Những sản phẩm nặng tính thông điệp, cần động não của Đen lại khó bắt kịp thời thế, bị cho là gần như như “out meta” khỏi dòng chảy mainstream Việt.
Ngoài ra, vấn đề nằm ở chính bản thân anh chàng - một rapper có lối sáng tác đặc trưng nhưng không chịu đổi mới. Nhiều người nhận ra rằng, trong suốt thời gian qua, cách gieo vần, chọn beat và tư duy ca từ của anh không có thay đổi. “5 năm rồi, màu nhạc, flow hay lyrics của Đen vẫn như vậy, nghe nhiều cũng nhàm” - 1 bình luận chia sẻ. Đó không phải là lời chê, mà là sự tiếc nuối cho một nghệ sĩ từng rất có óc sáng tạo nổi bật nhưng nay dường như mọi thứ đang bị chững lại.
Câu hỏi đặt ra ở đây là: “Đen đã chạm ngưỡng sáng tạo của mình, hay anh đang cố tình giữ bản sắc và nói không với sự thay đổi?". Một số netizen cho rằng nếu không “thay áo” về concept, tempo, flow hay tư duy, Đen sẽ bị chính bản thân “nuốt trọn”. Việc chọn các bản phối chậm, ít cao trào, giọng rap đều đều tạo nên cảm giác "nghe bài nào cũng như bài nào" - vô tình gán Đen “dính cứng ngắc” với cái cảm giác đó. Từng là dấu ấn riêng biệt, chính cái sự lặng lẽ, bay bổng, mặc kệ đời đó nay trở nên nhàm chán và vô hồn.
Việc duy trì cá tính âm nhạc là điều đáng trân trọng, nhưng ngay cả những nghệ sĩ lớn trên thế giới cũng luôn biết cách thích nghi với thời đại. Nào là Ed Sheeran - nam ca sĩ chuyên hát tình ca - bắt đầu hợp tác với các rapper, hay khi Taylor Swift “xoay trục” từ nhạc đồng quê sang pop rồi alternative. Những lần mạo hiểm đó giúp các nghệ sĩ có thể tiếp tục tiếp cận với nhiều đối tượng khán giả hơn. Điều này không đồng nghĩa nam rapper phải đánh mất chất “Đen”, nhưng cần một bước chuyển mình đủ để gây tò mò, tạo hiệu ứng replay và lan tỏa mạnh mẽ hơn.
Nhiều ý kiến không chỉ dừng lại ở việc anh một màu hay lặp lại màu sắc của mình, mà còn mở rộng sang câu hỏi lớn hơn: “Liệu những thứ Đen đang làm có còn là rap?”.
“Nhạc của Đen đi ngược với tinh thần rap”
Từ lâu, rap đã được xem là “tiếng nói phản kháng”, sinh ra từ lòng đường phố và những bất công xã hội. Ở Mỹ - cái nôi của hip-hop - rap từng là phương tiện để những người da màu cất tiếng nói trước sự phân biệt chủng tộc, bạo lực, nghèo đói, những tệ nạn. Ở Việt Nam, dù bối cảnh khác nhau, tinh thần underground vẫn là yếu tố cốt lõi, thể hiện ở chất thô ráp, gai góc, không ngại đụng chạm.
Trong bức tranh đó, âm nhạc của Đen như một ngoại lệ: hiền, tử tế, tránh né xung đột và luôn nhẹ nhàng. Không nặng tính dissing, hạn chế đề cập đến các vấn đề chính trị và bất công. Ngược lại, anh mời gọi người sống vui sống xanh, buông bỏ, tìm kiếm bình yên và hạnh phúc… Một bộ phận khán giả vì thế cho rằng Đen đang làm biến chất rap bằng cách đẩy một thể loại nhạc nổi tiếng vì sự ngổ ngáo, gai góc, thành thể loại nhạc “gió mát trăng thanh”.
Một số ý kiến cho rằng điều này đi ngược với tinh thần gốc rễ của rap - thể loại từng sinh ra từ bất công, xung đột, và là tiếng nói của những cộng đồng bị gạt ra bên lề xã hội. Nhưng lập luận này chỉ đúng khi áp dụng lên bối cảnh US-UK. Nhiều rapper Việt cũng không xuất phát từ đường phố, không mang trong mình những trải nghiệm tầng lớp thấp. Vì thế, đòi hỏi mọi rapper phải “ngông nghênh, nổi loạn” mới ra đúng chất rap là một định kiến, thậm chí là áp đặt.
Điều cần nói ở đây không phải là việc Đen rap có phản kháng hay không, mà là: những gì anh đang nói trong rap hiện tại, có còn là tiếng nói xuất phát từ nội tâm thật sự, hay chỉ là phiên bản được trau chuốt, làm sạch, để phù hợp với hình ảnh "rapper tử tế"?
Và quả thực, không thể phủ nhận rằng anh đã và vẫn đang nói lên môi trường sống quanh mình. Đen không trưởng thành từ phố thị, anh đến từ Quảng Ninh, từng làm công nhân vệ sinh, giữ xe, từng mưu sinh vất vả trước khi có được vị trí như bây giờ. Trong những lý do khiến Đen trở nên nổi bật trong làn sóng rap Việt suốt giai đoạn 2018 - 2024 là cá tính âm nhạc độc đáo. Không theo xu hướng "gangsta rap" hay “văn hóa diss", Đen chọn rap như một phương tiện để viết thơ, để tự sự, để lắng nghe và để chữa lành. Nhưng khi công thức này được lặp đi lặp lại quá lâu, nó không còn hiệu quả như thuở ban đầu.
Vẫn là giọng rap trầm, đều nhịp và ngập tràn chiêm nghiệm. Vẫn là những câu chữ đẹp, giàu hình ảnh. Nhưng thay vì rung cảm, người nghe nay lại cảm thấy... lạc lõng trong những tầng tầng lớp lớp triết lý ấy. Những dòng rap ấy từng chạm tới trái tim nhiều người khán thính giả, đặc biệt là giới trẻ thành thị, đang sống trong sự hoài nghi và lạc lối. Nhưng bây giờ, khi những khán giả trung thành của Đen đã trưởng thành hơn, họ cần nhiều hơn thế. Họ cần sự thay đổi, cần những tiếng nói phản ánh đúng hiện thực của một xã hội đang biến chuyển - thay vì những lời rap sáo rỗng bị cho là “dạy đời”.
Thêm vào đó, chủ đề sống chậm, YOLO, tìm hạnh phúc từ những điều giản đơn - vốn là tinh thần chủ đạo trong các ca khúc của Đen - dường như không còn bắt nhịp được với đời sống thực tế. Đặc biệt là trong vài ca khúc gần đây như Nấu Ăn Cho Em, Nhạc Của Rừng, Mang Tiền Về Cho Mẹ hay gần đây nhất là Lãng Đãng - nơi anh tiếp tục viết về việc sống xanh, trồng cây, và tìm kiếm sự yên bình nội tâm. Không phủ nhận thông điệp những bản nhạc này đều tích cực và ý nghĩa, nhưng đôi lúc sạch sẽ đến mức gượng ép, khiến người nghe cảm thấy thiếu chân thật, hoặc thậm chí… sượng.
Việc cài cắm hình ảnh cây xanh, thiên nhiên ôn hòa không thực sự được lòng số đông. Người nghe tìm đến Đen để cảm thấy được sự đồng cảm trong cuộc sống, công việc hay những rung động ngoài xã hội chứ không phải để học cách trồng cây gây rừng. Vừa thiếu thực tế, vừa bị cho là “greenwashing” - một thực trạng toxic đang nổi cộm trong đời sống xã hội hiện nay. Sống xanh là tốt nhưng mọi người có nhiều phiền muộn hơn để quan tâm.
Thậm chí, có bình luận khẳng định, Đen đã đánh mất chính mình kể từ khi tin đồn anh và Hoàng Thùy Linh về chung một nhà. Âm nhạc của anh “đằm” hơn, không còn những âu lo, va vấp mà thay vào đó là hình ảnh một người đàn ông thành công, sống ung dung và đã tìm được bến đỗ cuộc đời mình. Có khoảng thời gian, Đen gần như biến mất khỏi các sự kiện, chương trình hay những dự án lăng xê MV mới. Anh chàng được cho là “ở ẩn", lui về hậu phương chăm sóc gia đình nhỏ - cùng thời điểm cái tên Đen bắt đầu giảm nhiệt.
Một vấn đề nữa là danh tiếng của Hoàng Thùy Linh ở thời điểm đó không đẹp lắm trong mắt một bộ phận khán giả. Drama “trịch thượng” đã khiến Hoàng Thùy Linh điêu đứng một khoảng thời gian đủ dài. Nhóm netizen toxic thì “khua tay” trước bàn phím, mỉa mai và mạt sát cặp đôi - về lâu dài Đen cũng phần nào bị ảnh hưởng. Còn xét về mặt âm nhạc, Đen cũng đã có nhiều lần kết hợp với Hoàng Thùy Linh. Cả 2 có ảnh hưởng qua lại trong quá trình sáng tạo, có sự pha trộn giữa phong cách rap nhiều triết lý, trầm lắng của Đen với âm nhạc giàu hình ảnh và biểu tượng văn hóa của Hoàng Thùy Linh. Tuy nhiên đó dường như là một canh bạc. Gieo Quẻ thành công, nhưng sự thử nghiệm sau đó với Miền Đất Hứa thì không.
Đen đang ở đâu trong Vpop?
Ở thời điểm hiện tại, Đen không còn là một nghệ sĩ indie giữa sóng ngầm, mà là một biểu tượng văn hóa đại chúng, sở hữu hàng triệu lượt nghe, hàng loạt MV top trending và một cộng đồng fan trung thành. Chính vì vậy, những hoài nghi, chất vấn xoay quanh âm nhạc của anh cũng không còn đơn giản là chuyện gu nghe nhac, mà trở thành ống kính phản ánh sự chuyển mình của thị trường nhạc Việt.
Kể từ thành công liveshow Show Của Đen mùa hè 2023, nam rapper gần như “mất hút” khỏi thị trường nhạc Việt. Mãi cho đến cuối năm 2024, Đen bắt đầu chạy show, chạy job thường xuyên hơn, từ những sự kiện âm nhạc cuối năm, countdown năm mới đến đa dạng festival. Khi những bản hit cũ cất lên, người hâm mộ vẫn hát vang trời, không bỏ sót một chữ nào. Cái tên Đen vẫn được đón nhận nồng nhiệt, nhưng những bài hát mới thì không phải ai cũng thuộc lòng và cảm được.
Không thể phủ nhận: Đen từng làm được điều không phải rapper nào có thể làm được: đưa thơ ca vào rap, đưa rap vào lòng khán giả đại chúng và biến mình thành tượng đài mainstream. Nhưng sau đỉnh cao là một hành trình khác khó hơn: giữ lửa sáng tạo trong khi vẫn phải duy trì bản sắc. Và đó là bài toán mà có vẻ như hiện tại Đen vẫn đang loay hoay.
Trong một thế giới mà rap ngày càng đa bản sắc, nơi những rapper như tlinh, Wxrdie, Low G, hay HIEUTHUHAI đang mang đến những năng lượng mới mẻ, trẻ trung, thì âm nhạc của Đen lại trở nên an toàn đến mức cũ kỹ. Có thể chính việc được gán ghép hình ảnh “nghệ sĩ tử tế” quá lâu đã khiến anh khó mà phá vỡ vỏ kén ấy, hoặc đơn giản, anh đang chọn sống với con người đó. Nhưng khi đã ở trên đỉnh cao quá lâu, vị vua nào rồi cũng sẽ phải nhường ngôi cho vị vua khác. Không ít fan rap tin rằng, thời điểm đó sẽ đến sớm hơn nếu Đen vẫn kiên trì theo đuổi cái gọi là “tử tế”, mơ mộng và “rỗng”.
Vì sau cùng, âm nhạc, cũng như cuộc sống, không thể “lãng đãng” mãi được.
Bạch Khởi
https://doisongphapluat.nguoiduatin.vn/vi-sao-am-nhac-den-ngay-cang-giam-suc-hut-a560061.html
